Jan Rotmans biedt eerste hulp bij transities in de zorg

Transities zijn ingrijpende en onomkeerbare kantelingen van systemen in de samenleving. In het boek “In het oog van de orkaan, Nederland in transitie” beschrijft professor Jan Rotmans vanuit zeven verschillende ecosystemen het veranderingsproces. Waaronder de gezondheidszorg.

De transities in de samenleving, kunt u aangeven welke uitwerking dit heeft op verzekerden, patiënten, zorgverzekeraars en zorgaanbieders?

Rotmans start bedachtzaam, maar komt direct na zijn eerste antwoorden helemaal los: ‘De onzekerheid neemt toe. Er is een nieuw spel met nieuwe spelregels en nieuwe spelers, niemand beheerst dit spel en dat geeft onzekerheid. Er is een paradigmashift aan de gang, waarbij het niet meer gaat over verzorgen, maar zorgen dat mensen zelf voor zich zelf zorgen. In brede maatschappelijke zin en dus ook in de zorg. Degenen die dit het eerst zullen begrijpen en toe gaan passen zijn kleine overzichtelijke gemeenschappen, in grote steden zal dit vanwege de complexiteit het langste duren. De transitie duurt zeker nog decennia.’

Rotmans stelt vast dat het huidige systeem helemaal vastloopt. ‘Alles is gericht op het verbeteren van het huidige systeem, kosten beheersen en controleren’, zegt hij. ‘Maar het fundament van het zorgsysteem is fout. Zorg wordt betaald, verrichtingen worden betaald, dus komen er verrichtingen en zorg. Maar zorg leveren is niet hetzelfde als gezonder worden. Meer zorg is vaak ongezonder. Zorg creëert afhankelijkheid, gezondheid onafhankelijkheid. Toekomstige gezondheidsbedrijven leveren 25 procent zorg en 75 procent zijn ze bezig met het ontwikkelen van competenties om de zelfstandigheid van cliënten te bevorderen. Opleidingen zouden de basis kunnen zijn van deze nieuwe koers, maar tot heden leiden ze vooral traditionele zorgaanbieders op. Het moet anders. Door zorgprofessionals met een andere visie of door nieuwe gezondheidszorgprofessionals die de oude vervangen. Dat start al in opleidingen.’