Patiëntenparticipatie nieuwe stijl: laat je trainen door patiënten!

Elke zorggroep en eerstelijns praktijk stelt zich de vraag wel eens: hoe betrekken we patiënten bij ons werk? Vilans, kenniscentrum langdurende zorg, experimenteert met nieuwe vormen van patiëntenparticipatie. ‘Gelijkwaardige samenwerking staat daarbij centraal. Het gaat erom dat zowel patiënten als zorgverleners er iets aan hebben.’

Ontwerp je eigen participatie. Vilans begeleidt tien patiënten en drie zorgverleners om dit voor elkaar te krijgen. ‘Ik hoop dat ze met een voorstel komen voor patiëntenparticipatie dat betekenis heeft voor beide partijen’, aldus Stephan Hermsen, senior adviseur persoonsgerichte zorg en populatiemanagement bij Vilans. ‘We vragen patiënten om samen met zorgverleners aan te geven aan welke randvoorwaarden participatie dient te voldoen. Hiermee kunnen de zorgverleners aan de slag. Andere zorgverleners en zorggroepen kunnen dit ook gebruiken.’

Meestal zie je bij zulke trajecten dat er één of twee patiënten aan tafel mogen meepraten met een grote groep zorgverleners, vertelt Hermsen. ‘Wij draaien dat om. Het idee is afkomstig uit de designindustrie. Ontwerpers weten dat je de eindgebruikers erbij moet betrekken als je een goed product wilt ontwerpen. Die principes gelden ook voor onze sector, daar kunnen we dus wat van leren. Na de zomer publiceren we hierover een handreiking op het Kennisplein Chronische Zorg.’

Gelijkwaardige samenwerking is de sleutel bij eigentijdse patiëntenparticipatie, stelt Hermsen. ‘Het unieke van patiënten is dat ze ervaringsdeskundigen zijn. Voor zorggroepen en eerstelijns praktijken is dat een belangrijke invalshoek bij het maken van keuzes voor vernieuwingen. Zo ontstaan de beste innovaties.’ Volgens Hermsen zijn de trainingen voor zorgverleners die door patiënten zelf worden gegeven een goed voorbeeld van gelijkwaardige samenwerking. ‘We willen in de toekomst samen met patiënten en patiëntenverenigingen complete leergangen ontwikkelen voor zorgverleners, die door patiënten worden verzorgd. Dit kan veel opleveren. Voorwaarde is wel dat er een veilige sfeer is in de trainingen. En dat betekent dat je als zorgverlener niet door je eigen patiënten getraind wordt, maar bijvoorbeeld door de patiënten van een collega.’