In 2013 luidde de overheid een nieuw tijdperk in voor de eerstelijnszorg. Er werd ingezet op substitutie van de tweede naar de eerste lijn. Eerstelijns-cartoonist Mirjam Vissers bracht het in beeld. De zorg kwam inderdaad naar de eerste lijn, maar de budgetten bleven achter. Ook dat werd vertaald in een cartoon. Hoe gaat het verder?
2013: van intramuraal naar extramuraal
In 2013 publiceerde De Eerstelijns een cartoon over de afbraak van de intramurale zorg en de plannen voor de opbouw van de eerstelijnszorg.
2014: meer voor minder
Een jaar later werd een tweede cartoon gemaakt die de situatie nader duidde: de afbraak ging door, maar de opbouw stagneerde. Er was substitutie van zorg, maar niet of nauwelijks van budget. Er moest dus meer worden gedaan met minder geld. Tegelijkertijd dienden zich alweer nieuwe taken en verantwoordelijkheden aan voor de eerstelijnszorg: jeugdzorg en wijkteams.
In de jaren daarna kwamen huisartsen en wijkverpleegkundigen verder onder druk. De huisarts kreeg een POH-GGZ, maar het macrobudget is niet aangepast. De wijkverpleegkundige mocht zelf gaan indiceren, maar met de handen op de rug omdat voor haar organisatie een budgetplafond werd ingesteld. Tegelijk nam de zorgzwaarte in de intramurale zorg verder toe en de ligduur daalde met vijftig procent naar gemiddeld anderhalf jaar. Voor 2017 zijn er nieuwe bezuinigingen aangekondigd op de Wet langdurige zorg (Wlz): maar liefst 500 miljoen. Inmiddels kan vastgesteld worden dat van de ambitieuze plannen in het eerstelijnsakkoord van 2013 bar weinig gerealiseerd is.
2016: er gloort hoop
Het eerstelijnsgebouw is topzwaar geworden en fungeert als vrije toegang voor alle andere zorg- en welzijnsproblemen. De intramurale V&V en GGZ zijn grotendeels afgebouwd. Op de achtergrond blijft het silhouet van de ziekenhuizen zichtbaar, geen afbouw van capaciteit ondanks de krimp in volume. Gloort er hoop? Ja, positieve gezondheid is als regenboog een wenkend perspectief. Of de ondersteuning & infrastructuur voor de stabiele ondergrond gaan zorgen, is nog de vraag. Duidelijk is wel dat het eerstelijnsgebouw elk moment in elkaar kan zakken wanneer het fundament niet wordt verstevigd.
Auteur: Jan Erik de Wildt
Cartoon: Mirjam Vissers
