In theorie stelt iedere zorgorganisatie, huisarts of fysiotherapeut de cliënt of patiënt centraal: iedereen in de zorg doet immers wat de mens voor hem nodig heeft. Maar staan we in de zorg wezenlijk stil bij iemands werkelijke behoeften waar het zijn gezondheid betreft? Of vraagt persoonsgerichte zorg om een andere, bredere kijk op zorg dan de aan- of afwezigheid van ziekte?
Bij zorgorganisatie Omring in Noord-Holland waren ze op zoek naar hoe je dat doet: zorg persoonsgerichter maken. Een transformatieprogramma Positieve Gezondheid van Vilans en het Institute for Positive Health bleek de beweging te bieden waarnaar Omring op zoek was. Vilans, kennisinstituut voor de langdurige zorg, zoekt met het programma naar een andere inhoud van zorg en eigen regie voor cliënten met langdurige zorgvragen, zegt directeur Advies en Implementatie Stannie Driessen.
Spinnenweb
Positieve Gezondheid is een door Machteld Huber geïntroduceerd concept waarbij gezondheid niet de af- of aanwezigheid van ziekte is, maar het vermogen om je aan te passen en je eigen regie te voeren in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven. Huber vertaalde het concept in zes levensdomeinen, die samen een spinnenweb visualiseren waarop ‘gescoord’ wordt. Het transformatieprogramma geeft het spinnenweb praktische handen en voeten, dat startte bij de medewerkers. Wat was hun beleving van de eigen gezondheid, aan de hand van het spinnenweb in zes dimensies? En op welke dimensie wilden zij zelf dat er wat veranderde? Door het zelf te ervaren blijft het geen trucje, maar wordt het een attitude. Dat hebben de medewerkers twee maanden geoefend. Daarna gingen ze pas het gesprek aan met de cliënt.
Leren luisteren
Gaandeweg kregen de teams training in leren luisteren: door motiverende gespreksvoering de ander laten praten. Niet meteen handelen, maar doorvragen. Mensen helpen om keuzes te maken. Wil de cliënt van een vier op de ene dimensie naar een zes? Of wil hij liever van de zes op een andere dimensie een acht zien te maken? Het gaat er dus niet om dat de cliënt op alle dimensies positief moet scoren. Persoonsgerichte zorg is dat de cliënt bepaalt wat belangrijk is.
Ander referentiekader
Het gaat erom dat we in de zorg vanuit een ander referentiekader leren werken, zegt Driessen van Vilans. “Anders in je werk staan, met andere ogen naar de cliënt kijken. We maken ook een scan waarin we met het team vaststellen hoe Positieve Gezondheid geïntegreerd kan worden binnen de bestaande werkwijzen. Wat moeten zij zeker behouden en wat moet veranderen om Positieve Gezondheid te integreren in de dagelijkse werk?” Wat in veel organisaties naar voren komt is om niet meteen in de doe-stand een lijstje af te vinken van alles wat gedaan moet worden, maar in gesprek te gaan. Daarin zit de beweging naar persoonsgerichte zorg.
Auteur: Ellen Kleverlaan
Download het volledige artikel hier:
