Hiaat in eerstelijnszorg
Door het chronische karakter van (constitutioneel) eczeem, ook wel atopisch eczeem, kent iedereen wel iemand die hiermee te maken heeft. Per jaar krijgen ongeveer 150.000 nieuwe patiënten de diagnose constitutioneel eczeem, meestal kinderen maar het aantal (volwassen) mensen dat rondloopt met eczeemklachten blijft lastig vast te stellen omdat de zorg en registratie rondom eczeem niet op orde is. De impact van chronische huidaandoeningen zoals eczeem op het dagelijks leven is groot, niet alleen voor de patiënt zelf maar ook voor hun naasten. Naast fysieke klachten zoals jeuk, pijn en slecht slapen kunnen patiënten kampen met psychische en emotionele klachten met sociaal economische gevolgen. Meer dan een kwart van de eczeemzorg vindt nu plaats in de specialistische en duurdere tweede- en derdelijnszorg en de behandeling van eczeem is vaak gericht op symptoombestrijding. Daarbij is er een hiaat in de zorg in de eerste lijn voor advies en begeleiding. De verwachting is dat de toename van eczeemzorgprevalentie in 2040 uitkomt op 12% wat grote invloed heeft op de zorgkosten.
Zelfmanagement hard nodig
Zelfmanagement is hard nodig om het (dagelijks) functioneren, de kwaliteit van leven en het welzijn van mensen met chronische aandoeningen te behouden of te verbeteren. Uit meerdere onderzoeken blijkt dat de patiënt en naasten van mensen met constitutioneel eczeem behoefte hebben aan het zelf leren omgaan met de eczeemklachten. Het zelf kunnen managen van eczeemklachten is volgens de patiënten een belangrijke verbetering van de kwaliteit van leven en kan ook bijdragen aan een betere perceptie van de aandoening wat kan leiden tot een verhoogde therapietrouw. Een goede ondersteuning van de patiënt in zelfmanagement is hierbij noodzakelijk en het onder controle houden van eczeemklachten vraagt om een hoge mate van zelfzorg of zelfmanagement van de patiënt (Zuberbier, et al., 2006; Ridd et al, 2017).
”Zelfmanagement is hard nodig om het (dagelijks) functioneren, de kwaliteit van leven en het welzijn van mensen met chronische aandoeningen te behouden of te verbeteren.”
Huidtherapeut ondersteunt zelfmanagement
De huidtherapeut richt zich steeds meer op het ondersteunen van het zelfmanagement van mensen met een chronische huidaandoening. De huidtherapeut treedt in toenemende mate op als adviseur en begeleider om gedragsverandering en leefstijl in te zetten voor de gezondheid van de huid. Echter, de positie van de huidtherapeut in de multidisciplinaire zorgtrajecten op het gebied van chronische huidzorg is nog niet (goed) ingericht, onder meer doordat de meerwaarde van de huidtherapeut hierin onbekend is. Ook worden zorgkosten voor advies, educatie en begeleiding bij de eerstelijns huidtherapeut nog niet vergoed wat maakt dat er een drempel is voor veel patiënten met chronische huidaandoeningen.
Dag van de Huidtherapeut
Op 30 september 2023 is het de Dag van de Huidtherapeut. Elk jaar organiseert de Nederlandse Vereniging van Huidtherapeuten (NVH) deze dag voorafgaand aan de Week van de Huidtherapie. Tijdens deze activiteiten wordt er volop aandacht besteed aan de ontwikkelingen in het vak en op onderzoeksgebied, en laten de huidtherapeuten zien waar ze goed in zijn: werken aan de gezondheid van de huid en kwaliteit van leven van mensen met huidaandoeningen.
Efficiëntere eerstelijnszorg bij constitutioneel eczeem
Om de zorg in de eerste lijn voor mensen met constitutioneel eczeem efficiënter te laten verlopen heeft het project ‘A healthcare trajector for people with atopic dermatitis in primary care’ subsidie vanuit het ZonMw-programma Paramedische zorg ontvangen. Het project is gericht op het ontwikkelen van een gestroomlijnd multidisciplinair zorgtraject voor mensen met constitutioneel eczeem in de eerstelijnszorg. Uit pilots bleek het bieden van advies, educatie en begeleiding op maat een laagdrempelige manier voor zelfmanagementondersteuning en verbetering van zelfredzaamheid en kwaliteit van leven. Het project onderzoekt de meerwaarde van de inzet van het zorgtraject en de rollen, taken en verantwoordelijkheden van zorgverleners vanuit verschillende disciplines, waaronder de huidtherapeut, rondom eczeemzorg en richt zich op versterking van samenwerking tussen deze zorgverleners. Voor eczeempatiënten en hun naasten zal hiermee de kwaliteit van leven verbeterd worden. Zelfmanagement zorgt ervoor dat de patiënt:
- de eigen huidproblemen vroegtijdig herkent
- weet hoe een opvlamming kan worden voorkomen
- adequaat kan handelen
- weet hoe om te gaan met de psychosociale gevolgen van de huidaandoening
Ontwikkelingen op het gebied van chronische huidaandoeningen
De laatste jaren zijn er veel ontwikkelingen gaande op het gebied van chronische huidaandoeningen. In 2022 zijn er afspraken gemaakt tussen partijen in de zorg en het Zorginstituut om verbeteringen uit te voeren die vastgesteld staan in het ‘Verbetersignalement voor mensen met eczeem of psoriasis’. De verbeterpunten zorgen ervoor dat gepast gebruik van zorg in de behandeling wordt bevorderd en dat patiënten beter worden begeleid tijdens hun zorgtraject. Momenteel wordt er gewerkt aan een NVH-zorgmodule voor eczeem en is er een Nationaal Constitutioneel Eczeem Project (NCEP) van start gegaan met alle betrokken partijen zoals de beroepsverenigingen van dermatologen (NVDV) en huidtherapeuten (NVH) en de Vereniging voor Mensen met Constitutioneel Eczeem (VMCE).
De huidtherapeut: onmisbare schakel in de chronische huidzorg
De huidtherapeut is een paramedisch behandelaar die preventieve, curatieve en palliatieve huidzorg biedt binnen de gezondheidszorg. Voor de komende jaren is het essentieel dat de huidtherapeut zijn/haar rol binnen de chronische huidzorg expliciteert en daarin positie krijgt. Door meer onderzoek en een duidelijke beschrijving van de zorg in zorgmodules – wat de rollen, taken en verantwoordelijkheden van de huidtherapeut zijn in het multidisciplinair zorgtraject – en meer te sturen op uitkomsten wordt de toegevoegde waarde van de huidtherapeut zichtbaar en kan de huidtherapeut als een onmisbare schakel in de (chronische) huidzorgketen fungeren.
Constitutioneel eczeem: blog over efficiëntere eerstelijnszorg | ZonMw
