Professionals in het bestuur van een organisatie met een maatschappelijk doel; dat levert vrijwel altijd spanningen op, aldus jurist en socioloog Dite Husselman. “Je ziet dat ook in ziekenhuizen, universiteiten en het onderwijs. De professional denkt vanuit uitvoering en autonomie. Dat spoort niet altijd met bijvoorbeeld regelgeving of met wensen van de buitenwereld.”
Bij huisartsen is het extra complex, gaat ze verder. Zorggroepen en huisartsendienstenstructuren (HDS) kiezen vaak voor een vereniging of coöperatie als juridische constructie. De huisarts krijgt hierdoor een rol als aandeelhouder. Dit borgt – anders dan in een stichting – eigenaarschap en betrokkenheid, maar vraagt wel om rolvastheid. En dat is voor huisartsen lastig. Het lukt hen vaak niet om in de controle- en aanstuurrol (aandeelhouder) de individuele ‘dokterspet’ af te zetten.
Op afstand
Een bijkomend probleem: het besturen van een huisartsenorganisatie gebeurt vaak ‘op afstand’. Husselman: “In bijvoorbeeld een ziekenhuis zitten veel mensen bij elkaar onder een dak. Je komt elkaar tegen, dat bevordert samenhang. Huisartsen werken veelal vanuit een eigen praktijk. Besturen op fysieke afstand leidt tot psychische afstand.”
Ordeningsmodel
Het boek ‘Goed bestuur als werkwoord’ geeft geen pasklare oplossingen. Husselmans doel is de vele kanten van besturen en spanningen te ordenen en duiden. Ze reikt daarvoor een model aan dat behulpzaam is bij de bewustwording, het begrip en het inzicht in al die aspecten. Wat ze vooral duidelijk wil maken, is dat er oog moet zijn voor zowel de functionele als de normatieve (‘waarden’) componenten waarmee een huisartsenorganisatie te maken heeft. Hierbij onderscheidt ze vier lagen: het dienstverlenende niveau (huisarts-patiënt), professionele niveau (huisartsen als vakinhoudelijke groep), organisatieniveau (huisartsenorganisatie) en systeemniveau (zorgstelsel).
“Als we het hebben over governance, zie je dat we dit nu heel erg vanuit het systeem aanvliegen”, zegt Husselman. “Er is vooral aandacht voor taal, logica en waarden van de overheid, markt en maatschappij. Professionele functionaliteiten en waarden van huisartsen worden niet nadrukkelijk benoemd. Het is belangrijk in alle lagen hierover het gesprek op gang te brengen. Het ordeningsmodel Goed bestuur helpt daarbij.”
Toekomst
Samenwerking tussen huisartsen wordt steeds belangrijker. Het belang van krachtige (regionale) huisartsenorganisaties neemt daardoor toe. “Denk aan de toename van thuiswonende ouderen. Optimale zorg voor deze groep kan niet zonder netwerken in de wijk, samenwerking met gemeenten, paramedici en goede afspraken met de vvt-sector en ziekenhuizen. Ook de financiering loopt steeds meer via ketens en diensten.”
Spanningen in een huisartsenorganisatie kunnen toekomststappen tegenhouden, waarschuwt Husselman. “Als partijen elkaar gevangenhouden, treedt vertraging op in beleid. Soms zie je directeuren sneuvelen, mensen raken beschadigd. Investeren in goed besturen kan dit voorkomen.”
Governance
Rondom de presentatie van haar boek over governance heeft Husselman blogs, een beeldjournaal en video-interviews met huisartsen(bestuurders) gepubliceerd. Op 10 september vond een online webinar plaats. Al deze publicaties zijn hier te bekijken. Via die weg kan ook het boek worden besteld.
Auteur: José van der Waerden
ik bestel graag 1x het boek “Goed bestuur als werkwoord”. van Dite Husselman.
Als u mij een rekening stuurt maak het geld er voor over.