Aan de slag met eerstelijns organisatiekracht

In het afgelopen decennium is de organisatiekracht in de eerste lijn sterk toegenomen. Het JVEI heeft in deze periode twee wetenschappelijke analyses uitgevoerd naar factoren die de organisatiekracht beïnvloeden (1) in opdracht van de VHN bij regionale eerstelijnsorganisaties en (2) in opdracht van ZonMw bij 69 “Op Eén Lijn”-samenwerkingsverbanden.

Vanuit twee wetenschappelijke analyses die het JVEI heeft uitgevoerd naar factoren die de organisatiekracht in de eerstelijnszorg beïnvloeden, hebben we tien lessen geformuleerd. Eerstelijns organisaties die hun organisatiekracht willen vergroten, kunnen hun voordeel doen met deze state of the art lessen.

Les 1: Kijk naar de complexiteit in de eigen omgeving

Een meer cultureel-homogene regio met een logische geografische afbakening maakt het makkelijker om op basis van deze gemeenschappelijke historie een gemeenschappelijke ambitie na te streven. Vertrouwen in onderlinge relaties en “garanties uit het verleden” versterken elkaar, maar bieden geen garantie voor de toekomst. Het is mogelijk om de organisatiekracht verder te versterken indien externe stakeholders zoals ziekenhuis, gemeente, verzekeraar en anderen langs min of meer dezelfde lijnen zijn georganiseerd. Het aantal knopen in het netwerk is dan beperkt.

Les 2: Richt op gezondheidsdoelen in plaats van organisatiedoelen

Organisaties die samenwerken aan duidelijke gezondheidsdoelen voor de patiëntenpopulatie, realiseren méér organisatiekracht dan organisaties die organisatiedoelen nastreven (bijvoorbeeld gezamenlijk contracteren of machtsverhoudingen). De binding is groter rondom gezondheidszorg dan rondom de organisatie. Een professional laat zich meer aanspreken op zijn inhoudelijk toegevoegde waarde voor de patiënt dan voor de organisatie.

Les 3: Gevoeld eigenaarschap

Organisaties waarin professionals het gevoel hebben eigenaar te zijn (het is “hun” organisatie) realiseren meer kracht dan organisaties waarin de professionals het gevoel hebben in dienst te zijn van, of dienstverlening te leveren aan. Het is dan een belangrijke opgave om de kloof tussen professionele en systeemwereld te overbruggen. Om organisatiekracht te realiseren, is het noodzakelijk om huisartsen duidelijk te maken wat de daadwerkelijke meerwaarde van het regionaal of gezamenlijk optreden is voor het uitoefenen van de professie.