Leren praten met de “dokter” dankzij fotostripserie

Het is voor patiënten soms lastig om in gesprek te gaan met een zorgverlener. De drempel om vragen te stellen is hoog en patiënten horen een hoop termen die ze niet begrijpen. Dat geldt vooral voor ouderen en laaggeletterden. Promovenda Ruth Koops van ’t Jagt doet onderzoek naar gezondheidscommunicatie van ouderen met beperkte health literacy. Samen met stripmaker Ype Driessen bedacht ze de zevendelige fotostripserie “Praten met je dokter” om de communicatie te verbeteren en ouderen meer zelfvertrouwen te geven.

Ruth Koops van ’t Jagt deed eerst een studie psychologie. Nu promoveert ze in de communicatiewetenschappen. Haar promotieonderzoek aan de Rijksuniversiteit Groningen loopt tot eind 2016. De strips zijn ontwikkeld in het kader van het Europese health literacy-project IROHLA (Intervention Research On Health Literacy among the Aging population), dat zich richt op het verbeteren van gezondheidsvaardigheden van ouderen. Want dat is wel nodig, zo blijkt bijvoorbeeld uit onderzoek van Maastricht University waar Koops van ’t Jagt over vertelt: ‘Eén op de twee Europeanen heeft onvoldoende vaardigheden om zich te kunnen redden bij een dokter of een andere zorgverlener.’ In Nederland gaat het iets beter, maar het aantal is nog steeds groot.

Koops van ’t Jagt: ‘Mijn taak binnen het IROHLA-project is onderzoek naar de begrijpelijkheid van gezondheidsinformatie. Daarvoor vergelijk ik bijvoorbeeld studies naar patiëntenfolders. Er is heel weinig bewijs dat ze werken. Maar uit studies blijkt dat informatie in verhaalvorm wel goed aankomt. Dat was prettig om te constateren, want ik ben ook schrijfster.’

Nu de strips er zijn, heeft ze goed vergelijkingsmateriaal. ‘In Nederland en Duitsland onderzoeken we brochures met en zonder fotostrips. De vraag is: wat werkt beter, een verhaaltje of een strip? Daarvoor interviewen we mensen thuis, in wijkcentra of op de universiteit. De helft krijgt een brochure voorgelegd en de helft fotostrips. We testen nu bij zestig mensen in Nederland en zestig mensen in Duitsland.’ Dit najaar worden de resultaten bekend.

De strips behandelen zeven thema’s, waaronder aandacht van de arts, voorbereiden op een consult, lastig taalgebruik en onzekerheid over medicijngebruik. ‘Die thema’s kwamen voort uit een aantal groepsgesprekken met ouderen, onder andere in Harderwijk’, zegt Koops van ‘t Jagt. ‘We vroegen de deelnemers wat ze lastig vonden als ze bij de huisarts zijn, maar ook wat wel goed ging. Wat is abracadabra voor ze en met welke termen hebben ze moeite? Vaak blijkt dat ouderen achteraf nog allemaal vragen hebben die ze vanwege spanning of tijdgebrek niet konden stellen.’