Seksualiteit is belangrijk in het leven. Dat geldt voor jong en oud, voor gezonde mensen en mensen met chronische aandoeningen. Is er voldoende aandacht voor seksuele aandoeningen en seksuele gezondheid in de eerstelijnszorg? Patiënten, maar ook huisartsen, doktersassistenten en POH’s, vinden het soms moeilijk om erover te praten. Dat zouden ze wel moeten doen. Sterker nog: het zou routine moeten zijn in de spreekkamer. Jan van Bergen zet op allerlei manieren zijn expertise in om daarbij te helpen.
Van Bergen is huisarts bij Gezondheidscentrum Venserpolder in Amsterdam Zuidoost en bijzonder hoogleraar hiv en soa in de eerste lijn aan de faculteit Geneeskunde van de Universiteit van Amsterdam (AMC/UvA). Daarnaast is hij programmaleider bij Soa Aids Nederland en voorzitter van de expertgroep van huisartsen voor seksuele gezondhei. “Er is nog heel wat te verbeteren als het gaat om het bespreekbaar maken van seksualiteit”, zegt Jan van Bergen. “Als je dat niet doet, dan is goede diagnostiek, behandeling en counseling niet mogelijk. Net als bij veel andere onderwerpen is de basis LSD: luisteren, samenvatten en doorvragen. En dan gaat het ook om het stellen van de juíste vragen. Als iemand voor een soa-test komt, vraag dan door over seksueel risicogedrag. En dan niet: ‘ben je homoseksueel?’, maar: ‘heb je ook weleens seks met mannen?’. Zo’n vraag levert veel meer informatie op.” Want vaak wordt bij mannen alleen de urine onderzocht, terwijl de meeste soa bij MSM (mannen die seks hebben met mannen) anaal zitten.
Goed doorvragen en de juiste diagnose stellen kan over- en onderbehandeling voorkomen. Als voorbeeld geeft Van Bergen een patiënt die op consult komt met anale klachten. “Zo iemand wordt vaak doorverwezen naar de maag-darm-lever-arts. Maar als het een symptoom van gonorroe is bijvoorbeeld, dan kan de huisarts dat heel goed behandelen.” Bij hiv speelt weer iets anders, daar wordt te weinig getest. “Te veel mensen zijn er nog onbekend mee. Meer dan de helft van de hiv-patiënten komt te laat in de zorg.”
Lovecoaches
De problematiek van seksuele gezondheid speelt meer in multiculturele achterstandswijken als Amsterdam Zuidoost, zo legt Van Bergen uit. Al in 2000 vonden ze een antwoord op die problematiek. In Gezondheidscentrum Venserpolder startte het project ‘Better Safe Than Sorry’, ook wel bekend als het BSS-spreekuur. Het kreeg in 2016 de innovatieprijs van de GAZO: de Amsterdamse Gezondheidscentra Zuidoost.
Auteur: Leendert Douma
